Ekosistem içerisindeki tüm varlıklar yaşamsal faaliyetleri için su ve oksijene gereksinim duyarlar. Bunun için doğal alanlarımızın korunması ve sürdürülmesi ve yeni peyzaj alanlarının yaratılması yaşanabilir çevre için önemlidir.
Yaşam alanımızın aslında dört duvarın ötesinde olduğunu fark ederek, bireysel olarak çevremiz için farkındalıklarımızı ve sorumluluklarımızın bilincinde olmalıyız.
Karbon ayakizimizi azaltmak için yapabileceğimiz şeyler var; bisiklete binmek,yürümek, hibrit araç kullanmak, uçak seyahatlerini azaltmak ve enerji verimliliğine dikkat etmek.
Yeşil Mutabakat için önerilen önlemleri biz de ülke olarak benimsemeliyiz. Avrupa Yeşil Mutabakatın öncelikleri;biyoçeşitlilik ve ekosistem sağlığı
Tarladan sofraya,
Temiz enerji ve döngüsel ekonomi,
Sürdürülebilir sanayi,
İnşaat ve renovasyon,
Sürdürülebilir hareketlilik,
Kirliliği ortadan kaldırmak.
İklim değişikliği için acil önlemler almalıyız.
Bu bilinçle farklı disiplinler arası görüş ve deneyimlerin birleştiği uzun vadeli plan ve projeler üretmeliyiz. Doğal kaynaklarımızın sınırlılığı, kullanma ve içme suyunun bir gün olamayabileceğini, ormanlık ve yeşil alanların önemini ve değerini daha çok görmeli ve göstermeliyiz.
Plansız ve çarpık yapılaşma, insanların pervasız tüketimi ve hakimiyeti, çevreye karşı duyarsızlığı sonucunda oluşan iklim değişikliği, su krizi, tarımsal alanların azalması, yok olan ormanlar, nesli tükenen türler, azalan biyo-çeşitlilik, yok olan ekosistemler ve birçok sorun her geçen gün daha da artmaktadır.
Peyzaj mimarları olarak çevre- insan-su-orman ilişkilerini değerlendirip doğayı okuyabilen ve bunun sonucunda çözüm ve öneriler geliştirerek yaşamımıza, çevremize ve ekosistemimize olumlu katkılar sağlamak için buradayız.
Çevre ve doğa yıkımına neden olan insanlık gücü, onun onarım ve yeniden hayat bulması için daha büyük bir güçle çalışabilir…
ORMAN, SU VE METEOROLOJİ BAĞLAMINDA MEVCUT DURUM
Kuzey Kıbrıs’ta orman, su ve meteoroloji bağlamında durum, hem kırsal hem de kentsel alanlarda çeşitli zorluklar ve dinamikler içermektedir. İşte bu konulara ilişkin genel bir değerlendirme:
1.Ormanlar:
– Orman Varlığı: Kuzey Kıbrıs, Akdeniz iklimine özgü makilik alanlar ve ormanlarla kaplıdır. Özellikle Beşparmak Dağları (Girne Dağları) bölgesi ormanlık alanlar açısından zengindir. Bu bölgelerde çam, servi ve meşe ağaçları yaygındır.
– Orman Yangınları: Yaz aylarında sıcaklıkların artması ve nem oranının düşmesiyle birlikte orman yangınları büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Yangınlar, hem doğal ekosisteme hem de yerleşim alanlarına zarar verebilmektedir.
– Koruma Çabaları: Ormanların korunması ve yangınlarla mücadele için çeşitli önlemler alınmaktadır. Ancak, yetersiz kaynaklar ve altyapı eksiklikleri bu çabaları sınırlandırmaktadır.
2. Su Kaynakları:
– Su Kıtlığı: Kuzey Kıbrıs, su kaynakları açısından kısıtlı bir bölgedir. Yeraltı suları ve yağışlara bağımlı olan su kaynakları, kuraklık ve aşırı kullanım nedeniyle azalmaktadır.
– Barajlar ve Su Yönetimi: Ada genelinde su ihtiyacını karşılamak için barajlar ve göletler inşa edilmiştir. Ancak, su yönetimi ve dağıtımı konusunda yaşanan sorunlar, özellikle tarım ve kentsel alanlarda su sıkıntısına neden olmaktadır.
– Türkiye’den Su Temini: Son yıllarda, Türkiye’den boru hattı ile su temin edilmesi projesi hayata geçirilmiştir. Bu proje, su sıkıntısını bir ölçüde hafifletmiş olsa da, suyun etkin kullanımı ve dağıtımı konusunda hala sorunlar devam etmektedir.
3. Meteoroloji ve İklim:
– Akdeniz İklimi: Kuzey Kıbrıs, tipik Akdeniz iklimine sahiptir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. Ancak, son yıllarda küresel iklim değişikliğinin etkileri daha belirgin hale gelmiştir.
– Kuraklık: İklim değişikliği nedeniyle yağışların azalması ve sıcaklıkların artması, kuraklık riskini artırmaktadır. Bu durum, tarım, su kaynakları ve doğal ekosistemler üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır.
– Aşırı Hava Olayları: Son yıllarda, aşırı yağışlar, sel ve fırtına gibi meteorolojik olayların sıklığı ve şiddeti artmıştır. Bu durum, hem kırsal hem de kentsel alanlarda altyapı sorunlarına ve ekonomik kayıplara yol açmaktadır.
4. Kırsal ve Kentsel Alanlarda Durum:
– Kırsal Alanlar: Tarım, kırsal alanlarda önemli bir geçim kaynağıdır. Ancak, su kıtlığı ve kuraklık, tarımsal üretimi olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, orman yangınları ve erozyon gibi çevresel sorunlar, kırsal yaşamı tehdit etmektedir.
– Kentsel Alanlar: Kentlerde hızlı nüfus artışı ve plansız yapılaşma, su kaynakları üzerinde baskı oluşturmaktadır. Ayrıca, yeşil alanların azalması ve betonlaşma, kentsel ısı adası etkisini artırmakta ve yaşam kalitesini düşürmektedir.
Sonuç:
Kuzey Kıbrıs’ta orman, su ve meteoroloji bağlamında durum, hem doğal hem de insan kaynaklı faktörlerin etkisi altındadır. İklim değişikliği, kuraklık, orman yangınları ve su kıtlığı gibi sorunlar, hem kırsal hem de kentsel alanlarda ciddi etkilere sahiptir. Bu sorunların çözümü için sürdürülebilir kaynak yönetimi, çevre koruma politikaları ve toplumsal bilinçlenme büyük önem taşımaktadır.
ÖNERİLER
Kuzey Kıbrıs’ta orman, su ve meteoroloji bağlamında yaşanan sorunlar, peyzaj mimarlığı disiplini çerçevesinde hem kırsal hem de kentsel alanlarda çeşitli çözüm önerileri sunulmasını gerektirmektedir. İşte bu bağlamda kırsal ve kentsel alanlar için öneriler:
Kırsal Alanlar için Öneriler:
1. Sürdürülebilir Tarım Uygulamaları:
– Kuraklığa Dayanıklı Bitkiler:** Su tüketimi düşük, kuraklığa dayanıklı bitki türlerinin kullanımı teşvik edilmelidir.
– Yağmur Suyu Hasadı:** Tarım alanlarında yağmur suyu hasadı sistemleri kurularak su kaynakları verimli kullanılabilir.
– Permakültür Tasarımı: Doğal ekosistemlerle uyumlu tarım yöntemleri (permakültür) benimsenerek toprak verimliliği artırılabilir ve su tasarrufu sağlanabilir.
2. Erozyon Kontrolü ve Toprak Koruma:
– Rüzgar ve Su Erozyonunu Önleyici Bitkilendirme: Erozyona eğilimli alanlarda yerel bitki türleri kullanılarak toprak stabilizasyonu sağlanabilir.
– Teraslama: Eğimli arazilerde teraslama yöntemleriyle toprak kaybı önlenebilir ve tarım alanları korunabilir.
3. Ormanların Korunması ve Restorasyonu:
– Yangın Önleyici Peyzaj Tasarımı: Ormanlık alanlarda yangın riskini azaltmak için yangına dayanıklı bitki türleri kullanılmalı ve yangın şeritleri oluşturulmalıdır.
– Ağaçlandırma Projeleri: Bozulan orman alanlarının restorasyonu ve yeni ağaçlandırma projeleriyle ekosistemlerin iyileştirilmesi sağlanabilir.
4. Doğal Su Kaynaklarının Korunması:
– Gölet ve Baraj Çevrelerinin Rehabilitasyonu: Su kaynaklarının çevresinde ekolojik koridorlar oluşturularak biyolojik çeşitlilik desteklenebilir.
– Sulak Alan Restorasyonu: Kuruyan veya tahrip edilen sulak alanların restore edilmesi, su döngüsünün dengelenmesine katkı sağlayabilir.
Kentsel Alanlar İçin Öneriler:
1. Yeşil Altyapı ve Kent Ekolojisi:
– Yeşil Koridorlar: Kent içinde birbirine bağlı yeşil koridorlar oluşturularak biyolojik çeşitlilik artırılabilir ve kentsel ısı adası etkisi azaltılabilir.
– Yağmur Bahçeleri ve Geçirgen Yüzeyler: Yağmur suyunun toprağa sızmasını sağlayan geçirgen yüzeyler ve yağmur bahçeleri, suyun doğal döngüsünü destekler ve sel riskini azaltır.
2. Su Yönetimi ve Tasarrufu:
– Gri Su Sistemleri: Evsel atık suların arıtılarak yeniden kullanımı (gri su sistemleri) ile su tasarrufu sağlanabilir.
– Su Depolama ve Yeniden Kullanım: Yağmur suyu toplama sistemleri ve su depolama alanları, kentsel su ihtiyacını karşılamada önemli bir rol oynayabilir.
3. İklim Dostu Peyzaj Tasarımı:
– Yerel ve Dayanıklı Bitki Türleri: Kuraklığa dayanıklı, yerel bitki türlerinin kullanımı, su tüketimini azaltır ve bakım maliyetlerini düşürür.
– Gölgelendirme ve Mikroiklim Oluşturma: Ağaçlandırma ve yeşil çatılar gibi uygulamalarla kentsel alanlarda mikroiklimler oluşturulabilir, bu da sıcaklık dalgalarının etkisini hafifletebilir.
4. Kentsel Tarım ve Topluluk Bahçeleri:
– Dikey Bahçeler ve Çatı Bahçeleri:** Kentsel alanlarda dikey bahçeler ve çatı bahçeleri ile gıda üretimi ve yeşil alanlar artırılabilir.
– Topluluk Bahçeleri: Yerel halkın katılımıyla oluşturulan topluluk bahçeleri, hem gıda güvenliğini destekler hem de sosyal bağları güçlendirir.
5. Afet Risklerine Karşı Peyzaj Tasarımı:
– Sel Kontrolü: Dere yataklarının restore edilmesi ve sel kontrolü için doğal tampon bölgeler oluşturulması, sel riskini azaltabilir.
– Yangın Dirençli Tasarım: Kentsel-yeşil alan arayüzlerinde yangına dayanıklı bitkiler ve yangın bariyerleri kullanılmalıdır.
Genel Öneriler (Hem Kırsal Hem Kentsel Alanlar için):
1. Eğitim ve Bilinçlendirme:
– Yerel halkın su tasarrufu, doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir peyzaj uygulamaları konusunda bilinçlendirilmesi büyük önem taşır.
2. Politika ve Planlama:
– Yerel yönetimler, sürdürülebilir peyzaj mimarlığı uygulamalarını destekleyen politikalar geliştirmeli ve bu uygulamaları teşvik etmelidir.
– İklim değişikliği ve doğal afet risklerine karşı kapsamlı eylem planları hazırlanmalıdır.
3. Topluluk Katılımı:
– Peyzaj projelerinde yerel halkın katılımı sağlanarak, projelerin daha etkili ve sürdürülebilir olması sağlanabilir.
Sonuç:
Kuzey Kıbrıs’ta kırsal ve kentsel alanlarda peyzaj mimarlığı bağlamında alınacak önlemler, doğal kaynakların korunması, iklim değişikliği etkilerinin azaltılması ve yaşam kalitesinin artırılması açısından büyük önem taşımaktadır. Sürdürülebilir tasarım ilkeleri, yerel kaynakların akıllıca kullanımı ve toplumsal katılım, bu süreçte kilit rol oynayacaktır.
