KKTC Maliye Bakanlığı, Para Kambiyo İnkişaf Dairesi, KKTC Entegre Katı Atık Yönetimi Projesi İşine Ait çıkılacak ihale ile ilgili teknik ve idari şartnamenin hazırlanması sürecine teknik katkı koymak amacı ile Çevre Mühendisleri Odası bünyesinde bir teknik komite kurduk. 2023 yaz döneminde Maliye Para Kambiyo Biriminde düzenlenen birçok toplantıya katılım gösterdik. Adil ve uygulanabilir bir sonuç için yazılı ve sözlü görüşler bildirdik. Gönüllülük esasında teknik şartname üzerinde çalışarak yazılı dokümanlar sunduk.
2024 Ocak ayı itibarı ile bizlerle paylaşılan ve yakın bir zamanda yayınlanması söz konusu olan ihale dokümanlarını incelediğimizde sunmuş olduğumuz yazılı görüşlere ve yazılı şartname örneğinin dikkate alınmadığını üzülerek öğrenmiş bulunuyoruz.
İhale evraklarına çıkarılan olmazsa olmaz olarak tanımlayabileceğimiz kıstaslar şu şekilde özetlenebilir. Vahşi depolama alanı olarak kullanılmakta olan alanın rehabilitasyonuna değinilmemiş, hazırlamış olduğumuz rehabilitasyonla ile ilgili teknik şartlar çıkarılmıştır. Islah ve rehabilitasyonla ilgili eklenen kıstaslar, ÇED raporunun onayı sonrası rehabilitasyonun uygulanacağına ilişkin kıstaslar dokümanda yer almamaktadır. İhalenin atık hiyerarşisi prensibinde uygulanması ve gelen başvuruların bu prensipte değerlendirilmesine değinilmemektedir. Belediye atıklarının atık transfer istasyonlarında göreceği işlemler atıkların sahaya nakli, ekonomik değeri olanların sahada ayrıştırılması, ilgili tüzüklere istinaden geri kazanım hedefleri, ısıl değeri olanların enerji geri kazanım için kullanımı ve KIB TEK enerji iletim hattına iletilmesi çıkarılmıştır. Termal dönüşüm sistemleri ile ilgili yasa ve tüzükler, raporlamalarla ilgili kısıtlamalar çıkarılmıştır. Termal dönüşüme teknoloji başlığı altında olanak sağlanmış fakat daha önce derlediğimiz kısıtlayıcı hiçbir faktöre yer verilmemiştir. Nihai atık depolama alanı ile ilgili kısımlar çıkarılmıştır. Kapsam da belirtilen atıkların taşınması esnasında uyulması gereken kurallar ve transfer istasyonlarında sağlanması gerekli azami kurallar dokümandan çıkarılmıştır. Katı atık geri dönüşüm ve geri kazanım tesisi ile ilgili geri dönüşüm teknolojisi, geri dönüştürülebilir atıklarla ilgili tanımlamalar, geri dönüştürülen mamüllerin değerlendirilmesine ilişkin kıstaslar yeni dokümanda yer almamaktadır. İhale sonuçlanırken değerlendirme kriterleri arasında olması gerektiğine inandığımız akış şemaları, fizibilite hesaplamaları ile ilgili yapılması ve sunulması gereken çalışmalar evraklardan çıkarılmıştır. Tehlikeli atıkların ele alınması ile ilgili vizyonumuzdan çok uzakta bir yaklaşımla tehlikeli atıkların bertarafı şart koşulmuştur. Tesiste çevre mühendisi çalıştırma zorunluluğu ile ilgili kısımlar ve KTMMOB den vizelendirilmesi ile ilgili şartlar çıkarılmıştır. İhalenin yönetimi noktasında ÇED raporu ve olumlu görüşe istinaden ihale sürecinin sonuçlanacağına ilişkin koyduğumuz vizyon evraklarda yer almamaktadır.
Çevre Mühendisleri Odası katı atık yönetimi ve teknik uygulamaları konusunda en yetkin kuruluştur. Ülkemizin 30 yıllık katı atık sektörünü ve halk sağlığını yakından ilgilendiren böyle bir ihale sürecinde Oda’mızın görüşlerinin ve yazılı bildirimlerinin gözardı edilerek ve Oda’mız süreç dışında bırakılarak ihale noktasına gelinmiş olmasının sebepleri irdelenmeli ve değerlendirilmelidir.
Gelinen noktada çıkılacak olan ihalenin kapsamının, teknik içeriğinin ve önerilen yönetim biçiminin uygulanabilir ve ülkemizdeki katı atık problemini çözecek noktada olduğuna inanmıyoruz. Dolayısı ile çıkılacak ihalede Odamızın görüşlerinin yer almadığını kamuoyu ile paylaşırız.
Saygılarımızla,
Sibel Paralik
Başkan
Çevre Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu (a)
